--------------------
Iyi ndwara irangwa:
N’ubushobozi buke mu mibonano
Ubushake buke kandi rimwe na rimwe
Umuvuduko muke mu mbaraga, s’ukubura ubushake ahubwo ni ukutabona ibikenewe
byose byo mu mibonano.
Umubiri wa bene uyu ukeneye ibi bikurikira:
- Antioxyodants n’imbaraga z’ibyo kurya birinda indwara z’ingingo, kandi zikohereza
amaraso mu mitsi ishinzwe kugaburira ingingo za kigabo, iboneka mu bintu bifite
vitamine A,C,E.
-Ibyo kurya birimo imbuto, ibinyampeke byuzuye (céreales complet),
n'imboga bigakoreshwa kenshi, byongera ubushobozi buhagije bw'imibonano, kuruta
imiti yo kwa muganga.
Germe de blé:
Umumero w‘ingano ukwiranye n’umurwayi ni 100g n’ukuvuga ibiyiko
hagati ya 4-5 ni ituyiko duto 10 ni byo bishobora kugeza umuntu ku rugero rwiza rwa Vit
B1,
folates nziza na Vit E,
fosiforo na manganeze.
Ibyagizwe akamenyero ni ibiyiko 2-4
mu byo kurya bya mu gitondo.
Umumero urakenewe:
a) Ku bantu bafite ikibazo cy’imvururu z’imitsi yumva bakeneye vitamines zo mu bwoko
bwa B, ibiranga ko bazibuze ni ibi:
Umunaniro wo mu bwenge no mu mubiri;
Ubwihebe no gucogora;
Guhangayika n’umutima uhagaze;
Kuribwa n’imitsi yumva n’ibinya.
b) Umumero w’ingano urakenewe ku bagabo n’abagore bafite ubugumba bukomoka kuri
gonade, kuko Vit E ituma intanga-ngabo ziboneka, n’imbuto ziboneka mu mirerantanga
ya bagore.
c) Umumero w’ingano urakenewe ku bantu bafite amavuta menshi mu maraso.
Ukoresheje grama 20-30 ku munsi, mu mezi ane urugimbu ruba rumaze gushira mu
maraso.
d) Umumero urakenewe kuri kanseri, no ku ndwara zigabanya imitsi ijyana amaraso mu
mutima, ibyo bibuza kwiyongera kw’imihore y’umutima n’ahandi hose, ikarinda ingingo
gusaza ubusabusa no kugabanuka kw’imitsi yumva.
Dr Schneider yavuze ko P. Stepp yasobanuye ko kurya ibiyiko 4-5 by'umumero w'ingano
buri munsi bigabanya isukari mu maraso y'abarwayi ba diabète. Vit B1 na E ni byo
byihuza bikarwanya iyo sukari. Izo ngano zirakenewe ku bantu bakora imyitozo, ku
banyeshuri bari mu gihe kibasaba gukoresha ubuhanga, ku bagore batwite n’abonsa.
Guide des aliments Vol 2 p310.
Ikindi gikenewe ni zinc ni yo ikuza kandi igakoresha imyanya ishinzwe kororoka. Iyo
umuntu abuze zinc abura igikuriro, inkovu ntizikira neza, ubugabo buba buto (testicules)
hamwe n'imirera ntanga y'abagore (ovaires)
Iboneka mu:
Ibirayi, Epinari, Soya y’icyatsi, Amavuta y’ubunyobwa, Soya isanzwe, Ikirusha ibindi muri
zinc ni sezame n’umumero w’ingano. Guides des aliments Vol1 p,403.
NB:
Urwaye iyi ndwara abuzwa:
inzoga kuko itera imvururu mu mitsi yumva bigatuma
icogora, ni cyo gituma inzoga zigabanya ubushobozi bw’imibonano cyangwa bugashira
rwose, inzoga igomba kurekwa.
Umuntu agomba kugabanya ibinure kuko bituma imitsi
ishinzwe kugaburira imyanya ibyara ikomera, urwo rugimbu rutuma amaraso
adakwirakwira neza.
Ikindi ni uko urugimbu rushobora kugabanya imitsi yo kugaburira
imyanya ibyara.
Iyo iyo mitsi igizwe mito n’urugimbu bituma imbaraga z’imibonano
zigabanuka, ni cyo gituma amata y’ifu, fromage, amagi n'inyama bigomba kurekwa,
ibindi bikagabanywa.
Ikindi kigomba kurekwa ni ikahwa kuko ibuza amaraso kujya mu
mihore no mu myanya ibyara, ububi bwa kahwa burenze aho kuko ifitanye isano ya
bugufi n'ubuvunderi bw'itabi (nicotine).
Guides des aliments Vol1 p,262.
Imana ibafashe
